Bilim dünyasının saygın paneli, Antroposen yani insan çağı başlangıcını tanıdı
- Antroposen (insan çağı) yeryüzünde insan faaliyetlerinin yüksek seviyelere ulaştığı 1950’lerde başlıyor
- İnsan çağı teriminin kullanılması panelde gerçekleştirilen resmi oylama ile kabul edildi
- Antroposen Çalışma Grubu (AWG) şimdi bir ‘büyük sapma’ arayışı içine girdi
- İnsan çağının doğuşu 20. yy. ortalarında olacak ve 50’lerde gerçekleştirilen Hidrojen bombası testlerini içerebilir
Bilim insanlarından oluşan panele göre insanoğlu Antropsen adı verilen yeni bir coğrafi çağ başlattı.
Uzmanlar bu terimin ve çağın başlangıcının kabulü doğrultusunda oy kullandı ancak bu terimin tam olarak kabul edilmesi zaman içinde gerçekleşecek.
Antroposen terimi ‘insan çağı’ anlamına geliyor ve insanların gezegenimizi geri dönüşü olmayacak şekilde değiştirmeye başladığı 20. yy ortalarında başlıyor.
Bilim insanları şu anda bu çağın ne zaman başladığını ve bu çağı niteleyen coğrafi özelliklerin neler olduğunu belirlemek için çalışıyorlar.
‘Büyük sapma’ olarak tanımlanabilecek bu dönüm noktasının adayları arasında 50’li yıllarda gerçekleştirilen ve dünyanın coğrafi kayıtlarına kazınan Hidrojen bombası testleri ile üretilen büyük miktarlardaki radyoaktif madde yer alıyor.
Tavukçuluk sektöründeki büyük büyüme ve artan fosil yakıt tüketimi de dünya üzerinde silinmez bir iz bırakması ile Antroposen’in potansiyel sinyalleri arasında yer alıyor.
ANTROPOSEN NEDİR?
Antroposen, resmi Jeolojik Zaman Cetveline dahil edilmesi teklif edilen jeolojik çağın adıdır.
İnsanların gezegenimizi kalıcı olarak değiştirdikleri bir çağı ifade etmektedir.
Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği’ne (IUGS) göre resmi olarak son büyük buz çağını takiben 11 bin 700 yıl önce başlamış olan Holosen çağında yaşıyoruz.
Bazı uzmanlar ise günümüzde yaşadığımız çağın adını ‘Antroposen’ olarak değiştirmeliyiz.
Bu terimde geçen antropo ‘insan’ ve sen de ‘yeni’ anlamlarına geliyor.
Uzmanlar insanoğlunun dünyanın jeolojisi üzerinde tam olarak ne zaman kalıcı bir etki bıraktıkları hakkında farklı görüşlere sahip ama genel anlamda 1950 yakınlarında bir tarihte hemfikir oldukları görülüyor.
Atom bombası popüler göstergelerden biri.
Leicester Üniversitesi’nden Prof. Jan Zalasiewicz bu konunun ilk kez resmi olarak oylandığı panelin başkanlığını yaptı.
2016’da Cape Town’da gerçekleştirilen Uluslararası Jeoloji Kongresi’nde resmi olmayan oy sonuçları ile kabul edilmiş olduğu için alınan sonuç ve terimin kabul edilmesi şaşırtıcı değil.
Prof. Jan Zalasiewicz, “Antroposen zaman, süreç ve tabaka açısından bir jeolojik birim özelliği gösteriyor.
Bu ayırt edilebiliyor. Bunun belirleyici özellikleri mevcut,” dedi.
Şimdi bir ‘büyük sapma’ -Antroposen’in jeolojik kayıtlardaki net bir göstergesini- bulmak için daha fazla çalışma yapılması gerekiyor.
Araştırmacıların aradıkları bu net göstergeye Global Sınır Stratotipi Kesiti ve Noktası (GSSP) adı veriliyor ve Antroposen’in geleceği GSSP’nin bulunmasına bağlı.
Bu büyük sapma hem bir tarih verecek hem de belirli bir lokasyondaki ilk ‘sinyali’ belirleyecek.
34 üyeli Antroposen Çalışma Grubu (AWG), 2021 senesinde Uluslararası Stratigrafi Komisyonu’na (resmi jeolojik zaman çizelgesinden sorumlu komisyon) sunmak üzere bir teklif hazırlama çalışmalarına başlamış bulunuyor.
Bu tarihte bu çağı resmi olarak tanıyarak tarih kitaplarının yeniden yazılması için yeniden bir oylama yapılacak.
Bilim insanları, 1950 senesinde başlayan süreci insanlara ilişkin çeşitli faktörlerde yaşanan patlama nedeniyle ‘Büyük Hızlanma’ olarak niteliyorlar.
Havadaki karbondioksit, metan ve stratosferik ozon konsantrasyonları; yüzey sıcaklıkları, okyanusların asitleşmesi, balık popülasyonlarının azalması ve tropik ormanların küçülmesi; nüfus artışı, büyük barajların inşa edilmesi ve uluslararası turizm gibi faktörlerin tümü 20. yy. ortaları itibarıyla katlanarak arttı.
Birçok uzman İnsan Çağı’nın başlamış olduğu konusunda hemfikir
Birçok uzman Antroposen’in başlamış olduğu konusunda hemfikir, ancak bu jeolojik çağın kökenlerinin nasıl sınıflandırılacağı konusunda hararetli tartışmalar devam ediyor.
Ön plana çıkan düşüncelerden biri, 1950’lerde gerçekleştirilen hidrojen bombası testlerine odaklanıyor ve bunun Antroposen’in en iyi göstergesi olacağını savunuyor.
Diğerleri ise insan faaliyetlerinin dünyayı şekillendirmesinin en iyi göstergesinin fosil yakıt kalıntıları, plastik veya gübre olduğunu belirtiyor.
Bu çağın başlıca sanıklarından biri de fosil yakıt tüketimi ile farklı boyutlara ulaşmış olan küresel ısınma.
İşgalci bitki ve hayvan türlerinde görülen büyük artış da insanoğlunun miraslarından biri olarak karşımıza çıkıyor.
Ancak bu gibi göstergelerle jeolojik kayıtlarda karşılaşılmaması halinde çalışma grubunun bunları dikkate almasına izin verilmiyor.
Bu göstergenin kayaçlarda, göl çökeltilerinde, buzul çekirdeklerinde ya da çağların belirlenmesi için kullanılan kriterleri karşılayan diğer formasyonlarda ölçülebilir olması gerekiyor.
Ama bu durum, Prof. Zalasiewicz’in daha önce de belirttiği gibi Antroposen için bir problem teşkil etmiyor.
Prof. Zalasiewicz 2016’da AFP’ye verdiği demeçte, “Önümüzdeki seçeneklerin sayısı bizi şımartıyor. Karşımızda çok sayıda potansiyel gösterge bulunuyor,” dedi.
Örneğin, sentetik insan yapımı bir madde olan mikroplastik artık dünyanın her yerinde, hem karada hem de denizlerde oluşan çökeltilerin bir bileşeni haline gelmiş durumda.
Atmosferdeki CO2 seviyelerindeki artış ise on binlerce yıl öncesine kadar ulaşan buzul çekirdeklerinde görülebiliyor.
Başka bir teori ise insanoğlunu dolaylı olarak suçluyor: dünyada yaşayan olağanüstü tavuk sayısı.
Endüstriyel tarım ve çiftçilik faaliyetleri dünya yüzeyinin büyük bölümünü kaplıyor ve kümes hayvanları da bunun büyük bir bölümünü meydana getiriyor.
Tavuklar mevut endüstriyel hayvancılık uygulamaları nedeniyle günümüzde dünya üzerinde yaşayan tüm kanatlı türlerinden daha yüksek bir nüfusa ulaşmış durumda.
İnsanların yılda yaklaşık 65 milyar tavuk tükettiği tahmin ediliyor ve bu muazzam tüketimin kalıntıları Antroposen’in en iyi bulgusunu meydana getirebilir.
Kaynak: https://www.dailymail.co.uk/
Translated by Oytun Buyrukcu
English to Turkish Translator & Proofreader, Localization Expert
